Đền Gióng Sóc Sơn từ lâu đã trở thành điểm du lịch tâm linh quen thuộc của người Việt, nơi lưu giữ những câu chuyện về vị anh hùng dân tộc Thánh Gióng. Với vẻ đẹp trầm mặc, hùng vĩ giữa núi rừng Sóc Sơn, Đền Gióng mang đến cho du khách những trải nghiệm không thể quên.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ toàn bộ kinh nghiệm du lịch Đền Gióng: từ di chuyển, khám phá kiến trúc đến việc tận hưởng không gian linh thiêng của nơi đây và cả các lễ hội ở Đền Gióng.
1. Video Đền Gióng
Nguồn: Youtube Báo Nhân Dân
Thánh Gióng là một trong tứ bất tử của truyền thuyết dân gian Việt Nam. Xã Phù Linh huyện Sóc Sơn thành phố Hà Nội vẫn còn những dấu tích của vị anh hùng huyền thoại - Thánh Gióng. Đó chính là khu di tích lịch sử đền Gióng hay còn gọi là đền Sóc.
Đến với khu di tích quốc gia đặc biệt đền Sóc, du khách không chỉ được hòa mình vào khung cảnh cổ kính yên bình mà còn được tham gia những hoạt động trải nghiệm thú vị gắn liền với huyền tích về người anh hùng dân tộc Thánh Gióng.
2. Giới thiệu về Đền Gióng Sóc Sơn
Khu di tích lịch sử Đền Gióng tọa lạc tại núi Vệ Linh (còn gọi là núi Sóc), thuộc thôn Phù Linh, xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội, cách trung tâm thành phố khoảng 30km.
- Khám phá: Homestay Sóc Sơn giá tốt
2.1 Lịch sử xây dựng Đền Gióng có gì đặc biệt?
Nguồn gốc của Đền Gióng Sóc Sơn gắn liền với truyền thuyết Thánh Gióng – vị thần đã đánh đuổi giặc Ân, bảo vệ bờ cõi nước Nam. Thánh Gióng là một trong “Tứ bất tử” của văn hóa tín ngưỡng Việt Nam, đại diện cho tinh thần kiên cường, bất khuất trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm.
Ban đầu, khu di tích này chỉ là một miếu nhỏ thờ Phù Đổng Thiên Vương (còn được biết đến với tên gọi Xung Thần Thiên Vương hay Thánh Gióng) và chùa Non Nước, được xây dựng từ thời vua Đinh Tiên Hoàng.
Theo sử sách, khi vua Lê Đại Hành trong cuộc chiến chống giặc Tống đi qua thung lũng Vệ Linh, nghe nói nơi đây có miếu thờ Phù Đổng Thiên Vương rất linh thiêng. Nhà vua lập đàn cầu nguyện mong được phù trợ để giành chiến thắng như Ngài đã từng đánh bại giặc Ân.
Quả nhiên, quân Tống thảm bại và phải rút lui. Khi khải hoàn trở về, vua Lê biết rằng lời cầu nguyện của mình đã linh ứng nên đã cho tạc tượng Phù Đổng Thiên Vương từ gỗ trầm hương, xây dựng đền thờ uy nghiêm.
Ngoài ra, vua còn cho xây thêm các ngôi đền chùa như Đền Trình và đúc tượng Quan Thần Linh Sóc Sơn thờ tại đây. Ngài được phong danh hiệu Thánh Thần Vương, ba chữ này hiện được khắc trên mũ của tượng.
Trải qua bao năm tháng, quần thể di tích Đền Gióng Sóc Sơn đã trở thành một hệ thống bao gồm Đền Trình, Đền Mẫu, chùa Non Nước, chùa Đại Bi, Đền Thượng, Hòn đá Trồng, Tượng đài Thánh Gióng cùng nhiều bia đá ghi lại lịch sử và lễ hội Đền Gióng. Đền được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia vào năm 1962.
2.2 Các truyền thuyết tại Đền Gióng
3. Hướng dẫn di chuyển đến Đền Gióng Sóc Sơn
Để đến địa danh du lịch Đền Gióng Sóc Sơn, bạn có thể chọn phương tiện cá nhân hoặc xe buýt, tùy theo điều kiện và sở thích của mình.
3.1. Đi xe buýt đến Đền Gióng Sóc Sơn
Xuất phát từ điểm trung chuyển Long Biên, bạn bắt tuyến xe buýt số 15. Xe sẽ đưa bạn đến Phố Nỉ, cách Đền Gióng khoảng 3km. Từ đây, bạn có thể chọn di chuyển bằng xe ôm hoặc taxi để vào khu di tích.
3.2. Đi ô tô hoặc xe máy
Bạn có thể lựa chọn một trong hai tuyến đường sau:
Hướng đi cầu Nhật Tân: Qua cầu Nhật Tân, theo Quốc lộ 5, tiếp tục đi thẳng tới Quốc lộ 18. Sau đó, rẽ trái vào Quốc lộ 13 và đi tiếp sẽ đến Đền Gióng Sóc Sơn.
Hướng cầu Thăng Long: Qua cầu Thăng Long hướng về sân bay Nội Bài, đến ngã tư rẽ vào Quốc lộ 18. Tiếp tục đi theo đường 131, sau đó vào Quốc lộ 3, rẽ trái và đi thêm một đoạn nữa là tới đền.
Lưu ý: Nếu bạn di chuyển bằng xe máy, hãy đảm bảo lắp gương chiếu hậu, mang theo đầy đủ giấy tờ và tuân thủ tốc độ cho phép. Đoạn đường Quốc lộ 18 thường có CSGT kiểm tra, nên cần cẩn thận để tránh vi phạm.
4. Thời điểm thích hợp nhất để đến Đền Gióng Sóc Sơn
Thời tiết ở Sóc Sơn luôn mát mẻ và trong lành, vì vậy bạn có thể ghé thăm Đền Gióng Sóc Sơn Hà Nội vào bất kỳ thời điểm nào trong năm. Nơi đây mang lại không khí yên bình và là một địa điểm tâm linh lý tưởng để bạn thư giãn, tĩnh tâm sau những ngày làm việc mệt mỏi.
Tuy nhiên, để trải nghiệm trọn vẹn và khám phá nhiều điều thú vị, bạn nên đến đây vào dịp lễ hội Đền Gióng Sóc Sơn.
4.1 Lễ hội Đền Gióng diễn ra vào thời gian nào và có những hoạt động gì?
Lễ hội Đền Gióng diễn ra từ ngày mùng 6 đến mùng 8 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Đây là thời điểm thu hút đông đảo du khách đến tham quan, hòa mình vào không khí lễ hội đầu năm đầy nhộn nhịp và linh thiêng. Trong suốt 3 ngày, lễ hội tổ chức nhiều nghi thức truyền thống, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
Đặc biệt, vào đêm mùng 5 - trước khi lễ hội bắt đầu, 7 thôn làng sẽ dâng lễ vật, mời thần Gióng về. Các lễ vật được chuẩn bị kỹ lưỡng, thể hiện sự kính trọng và cầu mong cho một năm ấm no, hạnh phúc. Đêm mùng 5 được gọi là Lễ Dục Vọng, một nghi lễ quan trọng của lễ hội.
Ngày chính hội diễn ra với nghi thức dâng hoa tre tại đền Sóc và lễ chém tướng giặc. Hoa tre là những thanh tre dài được vót nhọn, nhuộm màu, sau đó tung ra trước sân để du khách lấy, cầu may cho năm mới. Nghi thức chém tướng giặc tái hiện truyền thuyết Thánh Gióng dùng tre ngà quật chết Thạch Linh, thể hiện tinh thần bất khuất của dân tộc.
Ngày khai hội, dân làng cùng khách dự lễ sẽ dâng hương lên thần Gióng, và đến giữa đêm là lễ Khai quang. Mùng 7 được coi là ngày chính hội, theo truyền thuyết đây là ngày Thánh Gióng bay về trời. Không khí tại khu di tích trở nên sôi động với nhiều trò chơi dân gian thú vị, thu hút hàng nghìn du khách tham gia.
4.2 Các trò chơi dân gian ở lễ hội Đền Gióng
- Đánh đu
- Thổi cơm niêu
- Đập niêu
- Đấu vật
- Nghi Thức Kéo Mỏ
- Hội Cầu Húc
5. Khám Phá Đền Gióng Sóc Sơn có gì?
Khu di tích Đền Gióng Sóc Sơn ngày nay được xây dựng thành một hệ thống gồm: Đền Trình, Đền Mẫu, chùa Non Nước, chùa Đại Bi, Đền Thượng, Hòn đá Chồng (được tương truyền là áo giáp của Thánh Gióng để lại trước khi bay về trời), Tượng đài Thánh Gióng và nhiều bia đá ghi lại lịch sử, truyền thống lễ hội Đền Gióng.
Tôi vẫn nhớ cảm giác yên bình khi bước vào khuôn viên Đền Gióng, không gian linh thiêng và cảnh vật thanh tịnh khiến mọi lo toan như tan biến…
5.1 Đền Trình (Đền Hạ)
Điểm khám phá đầu tiên trong quần thể di tích này là Đền Hạ, hay còn được gọi là Đền Trình. Ngay khi bước vào cổng khu di tích, bạn sẽ thấy Đền Trình nằm bên trái, dưới bóng cây đa cổ thụ rủ xuống mặt hồ nước xanh biếc.
Ở gốc đa, các linh vật bằng đá được sắp đặt ngồi chầu về phía đền. Đền Hạ thờ thần Nứa – vị thần đã cho phép Thánh Gióng chọn vùng đất này để bay về trời. Tượng thờ Thần Nứa được nhân dân tôn kính gọi là “Thánh Thần Vương”, và danh xưng này được khắc tinh xảo trên mũ bức tượng đồng.
5.2 Đền Mẫu
Nằm trong quần thể di tích Đền Gióng Sóc Sơn, Đền Mẫu là nơi thờ người mẹ đã sinh ra Thánh Gióng. Tương truyền, sau khi dẹp giặc Ân, Thánh Gióng đã không nhận vinh hoa phú quý, mà chọn đỉnh núi Đá Chồng siêu thoát về trời.
Trước khi bay về trời, Ngài đã trở về phương Nam, quỳ lạy mẹ để tạ ơn sinh thành. Đền Mẫu được lập ra để tôn vinh người mẹ của Thánh Gióng, thể hiện truyền thống nhân văn của dân tộc Việt. Đền tuy nhỏ nhưng được chạm khắc tinh xảo, với dòng chữ "Phù Đổng danh truyền Thiên Thượng Mẫu" nổi bật ngay từ lối vào.
Bên trong, tượng Mẫu có gương mặt hiền từ, được sơn son thiếp vàng. Ngoài đền còn có giếng Mẫu với nước xanh biếc quanh năm.
5.3 Đền Thượng
Tiếp theo, sau Đền Mẫu là Đền Thượng – nơi thờ Thánh Gióng và các chư vị Thánh Thần. Đền được xây trên thế đất cao, tựa lưng vào núi, trước mặt là hồ nước.
Lối vào đền có hai Long Mã – mình ngựa đầu rồng, tượng trưng cho ngựa của Thánh Gióng và dòng máu rồng tiên.
Trong đền có nhà Đại Bái và Hậu Cung, nơi đặt tượng Thánh Gióng bằng gỗ trầm hương, khoác áo bào đỏ, với khuôn mặt phương phi. Đền Thượng có kiến trúc phức tạp, rộng hơn so với Đền Trình và Đền Mẫu, mang đậm lối kiến trúc nhà Phật.
5.4 Chùa Đại Bi
Qua Đền Hạ, bạn sẽ đến chùa Đại Bi – một ngôi chùa tuy nhỏ nhưng có kiến trúc độc đáo. Cửa chùa được sơn màu đỏ thắm, với mái vòm cong vút lên trời. Bên trong, những câu đối, hoành phi được sơn son thiếp vàng rực rỡ, tạo nên vẻ uy nghiêm và trang trọng cho ngôi chùa.
5.5 Nhà Bia
Trên hành trình khám phá khu di tích, bạn sẽ đi qua Nhà Bia – nơi lưu giữ những tấm bia đá khác biệt so với các đình, chùa Việt Nam khác.
Các bia tại đây được làm hoàn toàn bằng đá phiến, với phần thân nhà vững chãi và đỉnh hình chóp nón. Từ xa, Nhà Bia trông như chiếc mũ sắt mà Thánh Gióng đội khi xưa.
5.6 Tượng đài Thánh Gióng
Tọa lạc trên đỉnh núi Đá Chồng, tượng đài Thánh Gióng có kích thước khổng lồ, cao 11,07m, rộng 16m, và nặng tới 85 tấn. Từ chân núi Vệ Linh nhìn lên, tượng đài uy nghi thể hiện khí thế hào hùng của Thánh Gióng.
Khởi công năm 2008 và khánh thành năm 2010, công trình này được xây dựng để chào mừng đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội. Tượng được đúc bằng đồng nguyên chất, mô phỏng hình ảnh Thánh Gióng cưỡi ngựa bay về trời.
5.7 Chùa Non Nước
Chùa Non Nước nằm ở độ cao 110m so với chân núi, trong không gian thoáng đãng và yên tĩnh. Theo phong thủy, chùa tọa lạc ở vị trí "Long Chầu Hổ Phục", tựa lưng vào 9 ngọn núi. Bên trong, chùa thờ tượng Phật Tổ Như Lai bằng đồng – bức tượng đúc liền khối lớn nhất khu vực Đông Nam Á, với chiều cao hơn 8m và nặng khoảng 30 tấn.
Bằng cách tham quan toàn bộ hệ thống khu di tích Đền Gióng Sóc Sơn, du khách sẽ có cơ hội tìm hiểu sâu hơn về truyền thống và văn hóa dân tộc.
5.8 Địa điểm check in đảo dấu chân ngựa Thánh Gióng
